Arteriyel kan gazı analizi, vücuttaki asit-baz ve solunum dengesinin tespiti için arteriyel kandan, yani atardamardan alınan kanın değerlendirilmesi işlemidir. Bu analiz, özellikle oksijen (paO2) ve karbondioksit (paCO2) parsiyel basınçları, oksijen saturasyonu (SpO2), pH ve bikarbonat (HCO3) değerlerinin ölçülmesini içerir. Arteriyel kan gazı analizi, hastanın metabolik ve solunum fizyolojisi hakkında önemli bilgiler veren kritik bir laboratuvar yöntemidir.

Kan gazı raporunda ilk olarak pH değerine bakılır. Bu amaçla kandaki pH, paO2, paCO2 ve HCO3 değerleri incelenir. pH değeri, vücudun asit-baz dengesini ve dolayısıyla yaşamsal fonksiyonlarını etkileyen en önemli parametrelerden biridir.

Arteriyel kan gazı analizi, dolaşım sistemi ve solunum sisteminin fonksiyonları hakkında bilgi verir. Bu analiz özellikle acil durumlarda, solunum sıkıntısı çeken hastalarda ve genel anestezi öncesi değerlendirmelerde kullanılır. Ayrıca zehirli gaz inhalasyonu veya boğulma gibi durumlarda akciğer hasarının derecesini belirlemeye yardımcı olur.

Arteriyel kan gazı analizi için kan örneği genellikle atardamarlardan alınır. Bu işlem sırasında kullanılan kan, doğrudan kalpten pompalanan kandır ve dokuyla temas etmemiştir. Bu nedenle kan gazı tetkiki için alınan kan örneği, arterler üzerinden nabız hissedilerek alınır.

Arteriyel kan gazı analizi için en sık kullanılan atardamarlar radial, brakial ve femoral arterlerdir. Bu damarlar, kanın kolay ve güvenli bir şekilde alınmasını sağlar.

Radial arter, arteriyel kan gazı analizi için en çok tercih edilen damar bölgesidir. Arterin cilde olan mesafesi 0.6 mm ile 1.1 cm arasında değişir. Radial arter, elle kolayca hissedilebildiği ve kan alımı sonrasında kanama kolayca durdurulabildiği için tercih edilir.

Brakial arter, radial arterden kan alınmasının mümkün olmadığı durumlarda tercih edilir. Bu arter, radial artere göre daha derinde bulunur ve cilde olan mesafesi 0.7 mm ile 1.5 cm arasında değişir. Brakial arterden kan almak, daha dikkatli bir işlem gerektirir çünkü palpasyonu, yani hissedilmesi radial artere göre daha zordur.

Femoral arter, radial ve brakial arterlerden kan alınmasının mümkün olmadığı durumlarda tercih edilir. Bu arter, vücuttaki en derin arterlerden biridir ve cilde olan mesafesi 2 cm ile 4 cm arasında değişir. Femoral arter, femoral ven ve femoral sinir ile bir arada seyreder. Bu nedenle femoral arterden kan alınırken dikkatli olunmalıdır, aksi takdirde femoral sinirlerin zarar görmesi hastanın yürüme fonksiyonlarını etkileyebilir.

Arteriyel kan gazı analizi, hastaların metabolik ve solunum fizyolojisi hakkında detaylı bilgi veren önemli bir testtir. Acil durumlarda ve genel sağlık kontrolünde vazgeçilmez bir araç olarak kullanılır. Radial, brakial ve femoral arterlerden alınan kan örnekleri, bu analizin doğruluğu ve güvenilirliği açısından büyük önem taşır.